Leerkracht
Leerkrachten maken het verschil
Het verhaal van Lien
Lien zat in het eerste middelbaar toen haar ouders uit elkaar gingen. Ze had heel veel vragen en verdriet, maar vond geen aansluiting bij haar leeftijdsgenoten die schijnbaar zorgeloos door het leven gingen. Daarom besloot ze om te gaan praten met haar leerkracht Nederlands met wie ze het goed kon vinden. De talloze gesprekken met haar hielpen Lien bij het leren omgaan met de scheiding van haar ouders. Belangrijk was dat ze een stuk van haar verhaal kwijt kon en het niet allemaal alleen moest dragen. Voor Lien maakte haar leerkracht Nederlands het verschil.
Jij maakt het verschil
Hoogsensitieve kinderen (HSK) zijn in de eerste plaats ook gewoon kinderen, maar ze hebben vaak een andere manier van leren en andere behoeften, en ze vertonen ook vaak andere gedragingen dan de meerderheid van hun klasgenootjes.
Ontdek wat hoogsensitiviteit inhoudt en maak komaf met vooroordelen en uitdrukkingen als ‘watje’, ‘mietje’, ‘zwakkeling’. Als je als leerkracht weet wat hoogsensitiviteit betekent, krijg je een bredere kijk op kinderen die zich anders gedragen. Jouw kennis en begrip kan het verschil maken voor deze kinderen én hun ouders.
Hoe pak je dat nu concreet aan? Bekijk onze 10 tips voor leerkrachten!
Schoolse context en leren
Kenmerken en behoeften van een hoogsensitief kind
Aangezien hoogsensitieve kinderen wat anders zijn dan de meeste andere kinderen, dient er ook in de schoolcontext rekening gehouden te worden met hun specifieke behoeften. Informeer je over de kenmerken van hoogsensitiviteit en in het bijzonder over hoogsensitieve kinderen, hun kenmerken, noden en behoeften. Inzicht in hun gedragingen en emoties is een belangrijke eerste stap, daarna kan je aan de slag.
Wij zijn er ons van bewust dat er vandaag de dag veel van leerkrachten wordt gevraagd. Weet dat de “andere” aanpak van hoogsensitieve kinderen ook goed doet voor niet-hoogsensitieve kinderen. Alleen zijn die aanpassingen voor hoogsensitieve kinderen van doorslaggevend belang voor een evenwichtige ontwikkeling.
Er zijn een aantal kenmerken/problemen die in het bijzonder van belang zijn voor de schoolse context: beelddenken, de link tussen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid, de verwarring met ADHD en/of ASS (autismespectrumstoornis) en het risico op pesten.
Andere manier van denken
Hoogsensitieve kinderen zijn vaak beelddenkers, tegenover woord- of taaldenkers. Beelddenkers 'zien' 32 beelden per seconde tegenover woorddenkers, die ongeveer 2 woorden vatten per seconde. Dat kan al tellen van extra informatie die binnenkomt en moet verwerkt worden. Beelddenkers denken over het algemeen rapper, en leggen sneller (en andere) associaties dan woorddenkers. Die andere manier van denken heeft natuurlijk ook gevolgen voor de manier van leren. Zo zal een beelddenkend kind mogelijk meer gebaat zijn bij een sterk visueel schema dan bijvoorbeeld een samenvatting in puntjes.
Daarnaast is er ook een link vastgesteld tussen hoogsensitiviteit en hoogbegaafdheid, aangezien die twee karaktereigenschappen een aantal kenmerken delen. Zo zien we bij beiden diepgaande prikkelverwerking en een groot rechtvaardigheidsgevoel. Door andere, vaak snellere associaties komen zowel hoogsensitieven als hoogbegaafden op creatievere oplossingen dan hun niet hoogsensitieve en/of hoogbegaafde medemens. De twee karaktereigenschappen komen soms samen voor of worden soms ook verward. Hoogsensitiviteit is ook een kenmerk van hoogbegaafdheid (niet omgekeerd).
Verwarring met ADHD en ASS
Behalve de mogelijke verwarring met hoogbegaafdheid, wordt HSP soms ook verward met ADHD en ASS (autismespectrumstoornis). Omdat hoogsensitieve kinderen vaak dromers zijn, kunnen ze ook snel afgeleid zijn/lijken. Daarom denken mensen al gauw aan ADHD, hoewel dat een kenmerk is dat losstaat van hoogsensitiviteit.
De reden dat mensen een hoogsensitief kind soms verkeerdelijk beschouwen als een kind met ASS, is dat een HSK zich vaak terugtrekt in zichzelf en asociaal kan overkomen. Ook mensen met ASS trekken zich in zichzelf terug en komen asociaal over, vaak vanuit dezelfde overweldiging van de buitenwereld en hun grote behoefte aan rust. Er zijn echter nog veel meer kenmerken aan een kind met ASS die we niet terugvinden bij een hoogsensitief kind, zoals onder meer de moeite met sociale interactie.
Risicogroep voor pestgedrag
Het ‘anders’ zijn van het hoogsensitieve kind houdt een risico op gepest worden in. Kinderen die eerder timide zijn, wat anders zijn, zich afzonderen omwille van hun behoefte aan rust, andere interesses hebben dan de grote meerderheid van hun klasgenootjes… vormen gemakkelijker het doelwit van pesterijen.
Het is natuurlijk belangrijk om aan pestpreventie te doen op school, zodat er in de eerste plaats minder gepest wordt. Het is immers algemeen geweten dat dit nog al te veel gebeurt, en daar is de laatste jaren ook nog cyberpesten bijgekomen. Ook jij als leerkracht hebt daarin een belangrijke rol te vervullen. Jij kan preventief werken, pestgedrag opmerken, het gesprek aangaan, een positieve sfeer creëren in je klas… Daarnaast kan het uiteraard ook helpen om de slachtoffers weerbaarder en assertiever te helpen worden, zolang pesterijen niet de wereld uit geholpen zijn. Meer informatie over pesten, daders en slachtoffers, oplossingen, assertiviteit en weerbaarheid vind je hier.
Hoogsensitieve leerkracht
Het kan natuurlijk ook zijn dat jij zelf hoogsensitief bent en voor de klas staat. Dat is natuurlijk evenzeer een grote uitdaging: klassen en scholen zijn drukke plaatsen, waar veel prikkels op je afkomen. Het is dan de kunst om je grenzen te bewaken, zodat je niet voortdurend overprikkeld bent. Informeer jezelf over hoogsensitiviteit, leer jezelf goed kennen en bekijk onze tips voor zelfzorg.
Lees zeker ook de getuigenis van kleuterjuf Kris, zij is zelf hoogsensitief en herkent de eigenschap dus ook bij haar kleuters. Ze vertelt hoe zij ontdekte dat ze hoogsensitief is, en hoe ze haar grenzen bewaakt.
Meer info
Neem ook zeker een kijkje in het boek Mijn kind is hoogsensitief van Ilse Van Den Daele en Linda T’Kindt om meer inzicht te verwerven in hoogsensitiviteit bij kinderen.
Bestel het boek Ik Prik, een ontwapenend voorleesboek over omgaan met hoogsensitiviteit bij kinderen, door Kim Crabeels en Julie Van Hove. Bij dit boek werd ook een leerkrachtenmodule ontwikkeld, die je hier kan vinden (onder de coverafbeelding, bij “Extra’s”: Lesbrief_Ik Prik.pdf).
Wil je meer lezen over HSP in het algemeen? Klik hieronder voor het overzicht van alle boeken over hoogsensitiviteit.
