Types
Iedereen is anders
Niet alle hoogsensitieve personen zijn identiek. 70% is introvert, 30% is extravert. Sommigen zijn rustzoekers, andere zijn sensatiezoekers. Die laatsten vind je meestal onder de extraverte HSP’s.
Inzicht in je hoogsensitiviteit verwerven is slechts één aspect van inzicht krijgen in je totale persoonlijkheid, die bestaat uit een brede waaier aan kenmerken. Verder heeft iedereen ook zijn eigen kwaliteiten en talenten, die werden ontwikkeld in een specifieke en unieke context (gezin, school…).
Rustzoekers versus sensatiezoekers
Rustzoekers
70% van de hoogsensitieve populatie is van het rustzoekende type. Daarover is het meest literatuur terug te vinden. Het boek Hoogsensitieve personen: Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? van Elaine N. Aron, is ook voornamelijk geschreven vanuit het perspectief van de introvertere, rustzoekende HSP.
Dit type HSP zal meer behoefte hebben aan rust en pauze en kan zich makkelijk vermaken op zichzelf. Ze gaan risico’s liever uit de weg, hebben weinig nood aan nieuwe (extreme) ervaringen en nemen weinig impulsieve beslissingen. Misschien worden ze sneller gezien als verlegen of timide, maar die zogezegde verlegenheid wordt vaak verward met hun sensitieve prikkelverwerking waardoor ze zich terughoudender gedragen.
The 4 Types of Introvert - Which one are you?
Het YouTube-kanaal Psych2Go brengt psychologie en mentale gezondheid in heldere, korte filmpjes.
De meeste mensen denken bij ‘introvert’ meteen aan de mensen die zich bij feestjes in een hoekje terugtrekken en stil zijn, de zogenaamde muurbloempjes. Er zijn echter verschillende soorten introverten! Bekijk in het filmpje hiernaast welke dat zijn. Herken jij jezelf in één van deze types?
Sensatie- of spanningzoekers (high sensation seekers of HSS)
Dr. Tracy M. Cooper beschrijft in zijn boek Thrill! The Highly Sensation Seeking Highly Sensitive Person dat 30% van de hoogsensitieve populatie bestaat uit sensatiezoekers of high sensation seekers (HSS). De eigenschap bestaat ook bij mensen die niet hoogsensitief zijn.
Het is een karaktereigenschap met als kenmerken: uit zijn op avontuur/verandering (klein of groot), actief op zoek gaan naar nieuwe ervaringen, ontremming (disinhibitie) en gevoelig zijn voor verveling (de zogenaamde boredom susceptibility). Het eerste kenmerk, uit zijn op avontuur, kan gaan over zowel kleine als grote avonturen/veranderingen zoals bijvoorbeeld regelmatig verhuizen of vaak van job of partner veranderen. Grote avonturen zijn dingen die voor een adrenalinestoot zorgen, bijvoorbeeld bergbeklimmen, bungee-springen, skydiving, enzovoort.
De sensatiezoekende karaktereigenschap is erfelijk, maar de kenmerken nemen af naarmate je ouder wordt, behalve de gevoeligheid voor verveling. Het nemen van risico’s hangt samen met sensatie zoeken, maar is niet het voornaamste aspect van de eigenschap, in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt. Sensatiezoekers onderschatten of accepteren de risico’s die gepaard gaan met hun gedrag.
Hoogsensitieve sensatiezoekers (sensitive sensation seekers of SSS)
Mensen die naast sensatiezoekend ook hoogsensitief zijn, zullen zich misschien niet volledig herkennen in de beschrijving van HSP, hoewel ze de hoogsensitieve eigenschap wel degelijk bezitten. Dr. Cooper noemt hen sensitive sensations seekers of SSS.
De twee uitersten van hun karakter, het zoeken naar sensatie en de nood aan rust voor prikkelverwerking, kunnen soms zorgen voor heel wat innerlijke conflicten en eventueel psychische en fysieke klachten. Wanneer er te weinig rekening wordt gehouden met de hoogsensitieve kant en de sensatiezoeker het voortouw neemt, kan dat op langere termijn leiden tot bijvoorbeeld een burn-out. Omgekeerd, wanneer de hoogsensitieve kant met nood aan structuur, rust en weinig verandering de meeste dagen bepaalt, zal de HSS gemis en onrust ervaren, wat op langere termijn kan leiden tot een bore-out (het omgekeerde van een burn-out, ‘to bore’ betekent ‘vervelen’). Dat uit zich in gevoelens van uitzichtloosheid of intense verveling.
Elke hoogsensitieve sensatiezoeker heeft een unieke mix van beide karaktereigenschappen. Sensatiezoekers neigen meestal naar de extraverte kant, hoewel ze ook introvert kunnen zijn. Daarom is het aangeraden een correct inzicht te verwerven in zowel de hoogsensitieve als de sensatiezoekende kant, én in de verhouding tussen die twee. Op die manier kunnen de sensitieve sensatiezoekers naar een leven streven in balans: een balans tussen betekenisvolheid, autonomie, uitdaging, interpersoonlijke harmonie en competentie.
Als je meer wil weten over de hoogsensitieve sensatiezoeker, dan kan je terecht in het boek van Tracy M. Cooper, Ph. D.: Thrill! The Highly Sensation Seeking Highly Sensitive Person, voorlopig enkel in het Engels beschikbaar. Het boek bevat tal van getuigenissen van SSS omtrent hun carrière, relaties en kindertijd, maar ook concrete tips over hoe je met beide extremen binnen één persoon kan omgaan en hoe je leert zorgen voor je volledige persoon.
Myers-Briggs Type Indicator persoonlijkheidstest
Je kan ook de Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) afnemen, een persoonlijkheidstest die Katharine Briggs en Isabel Myers ontwikkelden, gebaseerd op de bevindingen van Carl Gustav Jung. De test gaat niet specifiek over hoogsensitiviteit, maar is wel bijzonder interessant om zelfinzicht te verwerven.
De test beschrijft iemands voorkeuren op 4 verschillende dimensies. Door de combinatie van de vier voorkeuren komt men tot één van de 16 verschillende persoonlijkheidstypes. Die types zijn te vergelijken met 'archetypen': ze zeggen niet wie je bent, maar wel hoe jij in eerste instantie geneigd bent te reageren, met andere woorden, waar je voorkeur naartoe gaat. Daarbij is het belangrijk te weten dat er geen goede of slechte types bestaan en dat elke persoonlijkheid waardevol en uniek is.
Vier dimensies
De eerste dimensie (extraversion – introversion, extraversie – introversie) omschrijft waaruit iemand zijn energie haalt. Een extravert type geeft er de voorkeur aan energie te halen uit de buitenwereld van activiteiten, mensen en dingen. Een introvert type geeft er de voorkeur aan energie te halen uit de innerlijke wereld van gedachten, gevoelens en ideeën.
De tweede dimensie (sensing – intuïtion, gewaarwording – intuïtie) beschrijft hoe iemand informatie opneemt. Het gewaarwordend type geeft er de voorkeur aan zich te concentreren op informatie verworven via de vijf zintuigen en op praktische toepassingen. Het intuïtief type geeft er de voorkeur aan zich te concentreren op patronen, verbanden en mogelijke betekenissen.
De derde dimensie (thinking – feeling, denken – voelen) beschrijft hoe iemand waardevolle beslissingen neemt. Het denkend type geeft er de voorkeur aan beslissingen te baseren op logica en een objectieve analyse van oorzaak en gevolg. Het voelend type geeft er de voorkeur aan beslissingen te baseren op een waardeoordeel en houdt daarbij rekening met wat er belangrijk is voor mensen.
De vierde dimensie (judging - perceiving, oordelen – opmerken) omschrijft welke levensstijl iemand aanneemt. Het oordelend type houdt van een geplande, georganiseerde levenshouding en gaat probleemoplossend te werk om iets tot een goed eind te brengen. Het opmerkzame type houdt van een spontane aanpak en geeft er de voorkeur aan alle opties open te houden. Zij anticiperen op onvoorziene veranderingen.
De 16 persoonlijkheidstypes
Met de vier bovenstaande dimensies kunnen de volgende 16 combinaties gemaakt worden:
- ISTJ logistician of logisticus
- ISTP virtuoso of virtuoos
- ISFJ defender of verdediger
- ISFP adventurer of avonturier
- INFJ advocate of advocaat
- INFP mediator of bemiddelaar
- INTJ architect
- INTP logician of logicus
- ESTP entrepreneur of ondernemer
- ESTJ executive of leidinggevende
- ESFP entertainer
- ESFJ consul
- ENFP campaigner of campagnevoerder
- ENFJ protagonist
- ENTP debater of de debateur
- ENTJ commander of bevelhebber