In De Cocon met Fleur Van Groningen
Fleur van Groningen is cartooniste, columniste, journaliste, schilderes, muzikante en auteur. In Het Nieuwsblad werpt ze op vrijdag een ironische blik op de actualiteit en in het weekendmagazine van dezelfde krant schrijft ze een column over haar leven.
Ze houdt haar lezers op een hilarische manier een genadeloze spiegel voor: ‘Ik heb de waarheid niet in pacht, maar ik heb wel een heftig parcours achter de rug. Die levenslessen gebruik ik om advies te geven, maar altijd met een kwinkslag. Ik wil mensen het gevoel geven dat ze niet alleen zijn, hen doen lachen of hen ontroeren. Ik wil bruggetjes slaan tussen eilandjes.’ Haar naam deed bij mij niet meteen een belletje rinkelen, maar toen ik haar column in Het Nieuwsblad las, wist ik het meteen: deze dame is een beetje zoals ik. Zoals wij. Hoogsensitief. Al was ze er niet meteen van overtuigd dat ze die stempel wel wilde.
Toen haar moeder, geruggesteund door een osteopaat, suggereerde dat haar dochter hoogsensitief was, kon en wilde van Groningen het niet geloven. ‘Ik ben opgegroeid in een familie met een stiefvader en twee stiefzussen. Normale, gezonde mensen. Voor mij was dat de norm. Ik spiegelde mezelf aan hen. Ik heb jarenlang geweigerd het boek van Elaine Aron te lezen. Ik was bang dat mijn gevoeligheid een excuus was om een flauw dezeke te zijn, bang dat het boek al mijn “tekortkomingen” zou bejubelen.’ Ze las het boek niet eens volledig. Het was te confronterend. Alle puzzelstukken vielen ineens op hun plaats: ‘Op school werd ik gepest. Ik ben overgevoelig, ik huil snel, ben vlug overprikkeld, gekwetst en geïntimideerd door een teveel aan informatie, geluiden of geuren. Maar ik ben ook creatief. Dus zat ik als kind uren te tekenen of piano te spelen. Ik kwam zo weinig mogelijk onder de mensen.’
Ik zou een veel stoerder wijf zijn als ik niet hoogsensitief was.
Trouw aan jezelf
Na de openbaring schoot ze in eerste instantie de andere richting uit. Ze had altijd complexen gehad door haar anders-zijn, en merkte ineens dat ze niet alleen was: ‘Door de eeuwen heen waren HSP’s de raadgevers van koningen en heersers. Ik had het romantische idee dat ik een soort Merlijn was. Maar op een bepaald moment merkte ik toch: als je wil functioneren in de echte wereld, blijf je op hindernissen botsen. Ik ben er nog niet helemaal mee in het reine. Soms kan ik mij verheugen om bepaalde eigenschappen, andere keren heb ik het er moeilijk mee.’
Na de kunsthumaniora probeerde ze een “normaal” leven te leiden. Ze werkte bij de politie en bouwde een heel leven op dat eigenlijk niet bij haar paste. Toen die wereld instortte, stond ze met haar rug tegen de muur: ‘Mijn tekentalent en mijn droom om daar iets mee te doen, had ik jarenlang genegeerd. Ik was echter alles kwijt. Dus verzamelde ik al mijn moed en ging ik mezelf en mijn cartoons met lood in de schoenen aanbieden aan het magazine Goedele. Tot mijn grote verbazing waren ze daar meteen enthousiast!’ Alweer een levensles voor van Groningen: 'Pas als je trouw bent aan jezelf, krijg je het leven dat bij je past. Niet dat ik voortdurend gelukkig ben, ik heb nog vaak bevestiging nodig, maar ik ken nu echte geluksmomenten en dat was vroeger wel anders.’
In het begin van haar carrière schreef ze voor Ché en P-Magazine, magazines die slechts een kleine groep lezers bereiken. Door haar job bij Het Nieuwsblad legt ze haar ziel bloot voor een miljoen lezers. Ze werd bijna publiek bezit en schrok van de reacties: ‘In het begin regende het commentaren, mijn mailbox puilde uit. Ik las alles, positief of negatief, omdat ik wilde weten of ik goed bezig was. Ik werd serieus door elkaar geschud en ben daar lang niet goed van geweest.’ Uiteindelijk maakte ze voor zichzelf de balans en kwam ze tot volgende conclusie: ‘In elke reactie schuilt een zelfportret van de schrijver, het gaat eigenlijk niet over mij. Toen leerde ik het los te laten.’ In haar columns beschrijft ze met oog voor detail herkenbare, alledaagse situaties. Het kost haar geen enkele moeite. Haar actua-columns komen iets minder makkelijk tot leven: ‘Als ik veel slecht nieuws zie op TV, heeft dat een enorme impact op mijn gemoed. Ik zou een veel stoerder wijf kunnen zijn als ik niet hoogsensitief was.’
Leer neen zeggen
Ze houdt niet van oppervlakkigheden en smalltalk: ‘Mezelf anders voordoen dan ik ben, kost veel energie. Praten over koetjes en kalfjes, het kan even gezellig zijn, maar ik vind het niet zinvol. Ik ga al snel op zoek naar diepgang in een gesprek. Dus feestjes of recepties, dat hoeft niet voor mij. Ik ben liever zinvol bezig. Als ik teken, schilder of schrijf, heb ik het gevoel dat ik constructief bezig ben.’
Pas als je trouw bent aan jezelf, krijg je het leven dat bij je past.
Als freelancer werkt ze meestal vanuit haar gezellige rijhuisje in Antwerpen: ‘Werken op een redactie leek mij erg glamoureus. Maar ik merkte meteen dat al die drukte mij snel te veel werd. Aan het einde van de dag was ik kapot. Nu ik thuis werk, kan ik mijn sociale contacten spreiden. Vandaag een interview, morgen een vergadering… Soms zie ik dagenlang enkel mijn lief. Die rust heb ik nodig. Doe ik dat niet, dan ben ik aan het einde van de week een monster. Dan zie ik het leven erg donker en neem ik vreemde beslissingen.’
Af en toe stelt ze dingen uit, omdat ze weet dat het anders te veel wordt: ‘Je moet jezelf kennen en rekening houden met details. Voor jezelf zorgen is heel erg belangrijk. Doe je dat niet, dan loopt het mis. Doseren is het sleutelwoord. Ik vind het moeilijk om mensen teleur te stellen. Ik ben een behager, maar door af en toe neen te zeggen, word ik stilaan assertiever. Het was een levensles: leer neen zeggen. Gewoon doen!’
De broodnodige rust vindt ze in haar kunst. Sinds kort is ze, na jaren, opnieuw beginnen te schilderen: ‘Ik voel mij daar gelukkiger door. Meer in evenwicht. Het is een soort gesprek met jezelf, een soort therapie.’ Spiritualiteit heeft een belangrijke plaats in haar leven: ‘Ik zie de mens als de ziel, niet als zijn ego. Ratio versus intuïtie. Al mediterend probeer ik zo veel mogelijk contact te maken met mijn ziel. Als ik vanuit mijn ego reageer, kom ik al snel in een emotionele achtbaan terecht. Ik voel mij sneller aangevallen en bekritiseerd, of ik wil me bewijzen. Heel uitputtend en het helpt me geen meter vooruit. Als ik vanuit de ziel reageer, ben ik heel kalm en voel ik een enorme mildheid. Het is een zoektocht naar innerlijke rust en het voorkomt overprikkeling.’
Vooruitziend
Empathie is een vloek voor Fleur. Ze voelt de emoties van de mensen rondom haar heel sterk aan: ‘Vooral bij mijn lief. Ik voel zeer veel van zijn emoties alsof het de mijne zijn. Als hij honger heeft, breng ik hem een hapje, dat hoeft hij zelfs niet te vragen. Omgekeerd zal dat veel minder snel gebeuren.’ Ze heeft de neiging zichzelf weg te cijferen om voor anderen te zorgen: ‘Als je aanvoelt dat iemand in je omgeving pijn of verdriet heeft, neem je een grote verantwoordelijkheid. Ik dacht dat mensen mij vroegen om hun zorgen te helpen dragen. Dat is natuurlijk niet zo. Ik werd er op een bepaald moment ziek van. Toen kwam ik tot het inzicht dat het geluk van een ander helemaal niet op mijn schouders rust. Maar die klik kan ik nog steeds moeilijk maken.’
Wat je bij een ander zoekt, mis je eigenlijk in jezelf. Er schuilt een spiegel in alles.
Nog moeilijker vindt ze dat ze problemen vaak al van mijlenver ziet aankomen: ‘Ik voel vaak van kop tot teen dat iets over een paar maand mis zal lopen. Vroeger wilde ik mensen daarvoor behoeden, en beschermen tegen wat komen zou. Maar de meesten wimpelden het af, want zij zagen het niet. Dat gebeurde keer op keer opnieuw. Ik voelde mij dan een grote mislukkeling omdat ik hen niet kon overtuigen van mijn gelijk. Nu besef ik dat je het niet kan opdringen. Ze moeten het zelf ervaren. Niet gemakkelijk.’
De kracht van eenzaamheid
Eenzaamheid, een woord dat de columniste typeert: ‘Ik heb mij een leven lang eenzaam en onbegrepen gevoeld. Ik was anders en al wilde ik het wel, ik kon mezelf niet veranderen. Ik trok mij terug uit de wereld, leefde letterlijk in mijn huisje in het bos. Dat was niet gezond. Ik leefde samen met mijn zelfkritiek, er was niemand die dat kon relativeren. Ik miste de liefde.’ Tegenwoordig zoekt ze de eenzaamheid opnieuw op: ‘Ik ben lang op zoek geweest naar bevestiging. Onlangs kreeg ik die van mijn stiefvader, terwijl ik lang dacht dat hij me op bepaalde vlakken niet begreep en daarom kritiek op me had. Wat een bevrijding! Ik heb ook de liefde gevonden, en nu heb ik eigenlijk niet zo’n behoefte aan mensen om me heen. Ik ben veel minder afhankelijk van anderen voor mijn zelfbeeld. Dat geeft mij rust.’ Haar lief stimuleert Fleur van Groningen om zichzelf te ontplooien: ‘Hij is zo verliefd op mij, dat hij mijn hoogsensitiviteit positief vindt. Hij schuift de positieve kanten naar voren. Ik heb het vermogen te ontroeren, zegt hij. Ik had faalangst om opnieuw te schilderen, vond mezelf niet goed genoeg. Hij heeft mij over de streep getrokken, en daar ben ik heel blij om. Hij brengt mij structuur en rust en ik geef hem, met zijn rationele karakter, emotioneel inzicht.’
Door haar werk als schrijfster en columniste, is ze gedwongen vaker onder de mensen te komen. Ze moet mensen interviewen, vergaderingen bijwonen en zelf interviews geven. ‘Ik ontdekte dat iedereen verschillend is, met typische eigenschappen en onvolkomenheden. Iedereen denkt dat een ander het beter voor elkaar heeft. Toen besefte ik: er is helemaal niet zoiets als zij tegen mij. Ik doe het mezelf aan met mijn zelfkritiek. Als je de schuld van je eenzaamheid bij een ander legt, geef je die ook macht. Je bent dan een slachtoffer en je moet wachten tot een ander het oplost. Dat ligt mij niet.’
Wat je bij een ander zoekt, mis je eigenlijk in jezelf, vindt Fleur van Groningen: ‘Er schuilt een soort spiegel in alles. Ik zocht bevestiging, maar was eigenlijk op zoek naar zelfaanvaarding. Eenzaamheid is de angst om alleen te zijn met jezelf. Mijn zoektocht naar herkenning en liefde is voorbij. Dat is een mooie omwenteling.'
Interview | Deduytschaever, L., De Cocon, jaargang 10, editie 56