De HSP en zijn comfortzone
Wie is er niet vertrouwd met zijn comfortzone? We hebben het hier duidelijk niet over een fysieke ruimte, maar over die gemoedstoestand waarin we tevreden zijn met ons dagelijks bestaan.
Waarin we het gevoel hebben dat we zijn aangekomen waar we zijn willen en dus duidelijk niet op enige additionele stress zitten te wachten. Ogenschijnlijk is het ook een prettige plek om te vertoeven, immers, je voelt je er veilig omdat je weet wat je hebt en omdat de kans op nare verrassingen zo goed als nihil is.
Toch is het eigenlijk geen plek om langere tijd te blijven. En ik weet heel goed dat de meeste HSP grote moeite hebben met het omarmen van nieuwe ideeën en het maken van plannen om onbekende dingen te ondernemen, vooral ook wanneer ze zich geen duidelijk beeld kunnen vormen van de mogelijke risico’s of van alles wat hen verder nog zoal boven het hoofd zou kunnen hangen.
Het is nu eenmaal zo bij veel HSP’s dat ze de neiging hebben om met name aan díe dingen te denken die wel eens mis zouden kunnen gaan, of anders gezegd, veel HSP’s blinken uit in het bedenken van doem scenarios. Het zal menigeen dan ook bekend voorkomen wanneer ik stel dat de HSP zich helemaal niet lekker voelt wanneer hij of zij van te voren niet heel zeker weet dat een bepaald, laten we zeggen, avontuur hem zal bekomen en hem in een nieuwe comfortzone zal doen belanden.
Veiligheid van comfortzone
Maar is dat veilige gevoel dat een comfortzone je oplevert wel écht zo veilig? Als je zegt dat je rust, kalmte en harmonie wilt, zeg je daarmee ook dat je geen nieuwe uitdagingen aan wilt gaan. Dat je niet aan nieuwe avonturen wilt beginnen. Dat je geen nieuwe dingen wilt leren. Dat je geen nieuwe ontdekkingen wilt doen. Misschien zeg je zelfs ook wel dat je geen nieuwe mensen wilt leren kennen. Nee, je vindt het allemaal wel goed zo. Mocht je je in dit beeld herkennen, dan heb ik slecht nieuws voor je. Dat gevoel van rust en veiligheid dat je zo graag in stand wilt houden, is een tijdbom.
Angst is een slechte raadgever.
Waarom?
Omdat je niet de enige mens op aarde bent: je kunt dan misschien wel je eigen doen en laten controleren, maar je kunt nooit voorspellen hoe anderen om je heen zich zullen gedragen. Je hebt een relatie met iemand die niet goed voor je is. Je wéét dat diegene niet goed voor je is, maar omdat je ook weet wat voor vlees je in de kuip hebt en je speciale antennes hebt ontwikkeld die je helpen de problemen zo veel mogelijk te omzeilen, voel je je, hoewel nou niet direct echt gelukkig, in ieder geval veilig. Want je hebt - dat dénk je tenminste - de situatie in de hand. Je blijft liever in je comfortzone dan de nodige moed te verzamelen om enige actie te ondernemen.
Actie ondernemen hoeft niet direct te betekenen dat je, al dan niet in een opwelling, besluit zo’n ongezonde relatie te beëindigen, maar je zou bijvoorbeeld ook aan het aanleren van (nieuwe) communicatietechnieken kunnen denken, of aan het samen bezoeken van een relatiecoach.
Angst is een slechte raadgever
Echter, ik geef je op een briefje dat, als jíj niet iets doet om een onhoudbare toestand te veranderen omdat je jezelf liever blijft wijsmaken dat het allemaal zo’n vaart niet loopt en dat je de boel onder controle hebt, er vroeger of later van buitenaf iets zal voorvallen waardoor je alsnog wordt gedwongen om iets te ondernemen. In dat geval is het niet jouw eigen besluit om uit je comfortzone te stappen, maar is het door het besluit van een ander dat je – naar alle waarschijnlijkheid juist op het moment dat je er het minst op bedacht bent - in beweging moet komen op een manier waar je dan niet zelf voor kunt kiezen.
Wie zich in zijn of haar comfortzone bevindt meent ten onrechte dat hij de situatie de baas is. De tijdbom bestaat uit het simpel feit dat niets in de wereld, in het universum, statisch is. Wil je echt voor zover als dat maar mogelijk is de baas over je leven zijn, dan zit er niets anders op dan zelf de touwtjes in handen te nemen en bewust stil te staan bij de vraag van wat je nu eigenlijk wilt met je leven.
Zelf beslissen of niet
Wil je niet dat er vóór jou wordt beslist, dan zal je zelf moeten beslissen. Je zult zelf het initiatief moeten nemen. En hoewel je zelfs dan nog niet kunt voorkomen dat er zich factoren van buitenaf voordoen die van invloed zijn op je bestaan, kun je in ieder geval zelf in actie komen op de wijze die jou het beste uitkomt en hoef je je geen slachtoffer te voelen wanneer die tijdbom barst zonder dat je de ellende ook maar hebt (willen) zien aankomen. HSP’s hebben nogal eens de neiging zichzelf als slachtoffer van die harde, gemene en materialistische wereld te zien. Ja, die wereld ís materialistisch en hij is ook hard, maar dat betekent niet dat je machteloos hoeft te zijn.
Bang zijn mag. Bang zijn is menselijk.
Wat kun je doen?
‘Wacht niet tot je omgeving je dwingt te veranderen, verander zelf.’ Bang zijn mag. Bang zijn is menselijk. En het is ook helemaal waar: je weet bij het doen van stappen nooit waar je uit zult komen. Daar staat echter tegenover dat het niet minder waar is dat je, als je niet je nek uit steekt, altijd maar weer tegen dezelfde problemen op blijft lopen: net zo lang tot je, zoals we net al zagen, als gevolg van een plotselinge gebeurtenis vanuit een onverwachte hoek, ineens gedwongen wordt om in beweging te komen.
Misschien is het een goed idee om eens te kijken naar waar je bang voor bent, naar wat je ervan weerhoudt om eens iets nieuws te proberen. Angsten, je zou ze ook saboteurs kunnen noemen, hebben de “taak” om je te beschermen. Ze willen je beschermen, maar daarmee zorgen ze er tegelijkertijd voor dat je innerlijk niet verder komt, dat je als mens niet groeit en je niet ontwikkelt.
Deze saboteurs zijn makkelijk te herkennen aan het soort stemmetjes als: ‘Dat kun je toch niet en dat weet je best. Denk maar eens aan X, dat was immers ook een ramp.’ Of: ‘Nee hoor, géén nieuwe dingen. Blijf zou maar gewoon doen wat je altijd doet want dan weet je ook wat je kunt verwachten.’ Of: ‘Innerlijk groeien? Waarvoor in vredenaam? Nieuwe dingen leren? Wat een onzin. Alsof je op school al niet zat geleerd zou hebben.’ Of: ‘Veranderen? Hou toch op. Dat zeggen ze alleen maar omdat ze je op je bek willen zien gaan. Je wilt toch zeker niet voor paal staan?’ Of: ‘Weet je nou nog niet dat het onverstandig is om de aandacht te willen trekken?’
Een aantal tips
- Is het je gelukt om zo’n stemmetje te ontmaskeren als een halve waarheid, of mogelijk zelfs als een regelrechte leugen, dan is het een goed idee om de betreffende saboteur te bedanken omdat hij je au fond alleen maar voor mogelijke ellende wil behoeden. Dat is zijn taak: je tegenhouden zodat je voor nare ervaringen gespaard zult blijven. Ooit eens was zijn advies nuttig, dat is het nu niet meer. Probeer te ontdekken waar het stemmetje vandaan komt, of het misschien het resultaat is van nare dingen die je in het verleden hebt meegemaakt of dat het deel uitmaakt van het repertoire wijze lessen die je van je ouders of van je leraren op school hebt meegekregen.
- Stel jezelf de vraag of die waarschuwing uit je kinderjaren echt van toepassing is op de huidige situatie die om verandering smeekt.
- Probeer een zo duidelijk mogelijk beeld te krijgen van wát je precies zou willen veranderen, bijvoorbeeld een gewoonte waar je last van hebt. Of stel dat je iets specifieks wilt leren om verder te komen in je leven: ga dan op zoek naar de cursus die het beste bij je past en informeer naar alle details. Misschien wil je aan een nieuwe sport gaan doen, of je aansluiten bij de een of andere club: ga aan de slag en zoek alles uit wat je weten wilt. Informatie vragen kan tegenwoordig haast altijd via internet, dus als je het eng vindt om je gezicht te laten zien, dan is dat in dit stadium nog nergens voor nodig.
- Schrijf eens op wat voor jou de voordelen zijn van het leren van iets nieuws. Bijvoorbeeld, wat schiet je ermee op om je in te schrijven voor een cursus fotografie, of om taichi te gaan doen of om te leren in het openbaar te spreken? Wat is de toegevoegde waarde daarvan voor jouw leven zoals het op dit moment is? En kijk dan ook eens naar wat het voordeel zou zijn van niets ondernemen, van gewoon te blijven doen wat je altijd al doet en wat zo lekker veilig is. Een voordeel dáárvan zou kunnen zijn dat je niet de aandacht hoeft te trekken en dat je niet uitgelachen zult worden. En probeer dan die beide kanten van de zaak eens eerlijk met elkaar te vergelijken.
- Voor de meeste HSP’s is het raadzaam om niet te veel tegelijk te willen veranderen. Het motto is: Verander beetje bij beetje, met kleine stapjes. Onderzoek wat die stapjes zouden kunnen zijn. Leg je de lat te hoog, dan ga je er uiteindelijk onderdoor. Besluit je bijvoobeeld dat je Russisch wilt gaan leren, zoek dan eerst een korte cursus voor beginnelingen. Kijk of je het wel echt leuk vindt en of je overweg kunt met je medecursisten. Daarna kun je dan kijken of je een vervolgcursus wilt doen, en dan nóg weer een …
Informatief | Zegers De Beijl, K., De Cocon, jaargang 9, editie 50