Eetstoornissen in relatie tot hoogsensitiviteit
Eetstoornissen lijken in relatie te staan met hoogsensitiviteit. Hoogsensitiviteit is namelijk wellicht één van de risicofactoren voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Volgens Elaine Aron is praktisch iedereen met een eetstoornis hoogsensitief. Toch mogen we dat zeker niet omdraaien: lang niet elke hoogsensitieve heeft een eetstoornis.
Eetstoornissen lijken in relatie te staan met hoogsensitiviteit. Hoogsensitiviteit is namelijk wellicht één van de risicofactoren voor het ontwikkelen van een eetstoornis. Volgens Elaine Aron is praktisch iedereen met een eetstoornis hoogsensitief. Toch mogen we dat zeker niet omdraaien: lang niet elke hoogsensitieve heeft een eetstoornis. Eetstoornissen vinden vaak een oorsprong in de kindertijd. In een gezin waar voedsel en gewicht een belangrijke rol spelen, of waar één van de ouders geobsedeerd is door voedsel, worden vaak foute boodschappen uitgestuurd die te maken hebben met voeding. Zo kan je leren dat voedsel troost biedt, gemis compenseert of goed gedrag beloont. Of misschien heb je niet geleerd dat verveling een andere emotie is dan honger…
Schrokken of honger
Iedereen is wel eens zo ontgoocheld of bedroefd dat hij niet kan eten. Iedereen zal ook wel eens een grote zak chips hebben binnen gewerkt uit pure frustratie. Toch is dat nog geen eetstoornis. Eetstoornissen zoals anorexia nervosa, boulemia nervosa, binge-eating of orthorexia zijn psychische stoornissen. Enkel orthorexia is (nog) niet opgenomen in de DSM-V*.
Eetstoornissen hebben naast destructieve lichamelijke gevolgen ook ernstige psychosociale gevolgen zoals eenzaamheid, sociaal isolement, een gevoel van minderwaardigheid… Aan de basis van een eetstoornis liggen zeer negatieve gevoelens: prestatiedrang, perfectionisme, faalangst, een gebrek aan zelfvertrouwen en een behoefte aan sociale acceptatie. Een eetstoornis biedt schijnveiligheid en afleiding voor innerlijke onvrede. Soms is het een overlevings-mechanisme na een onverwerkt trauma. Wie zich uithongert, is vaak op zoek naar iets waar hij wél controle over kan houden. Wie overeet probeert de overvloed aan prikkels te dempen.
Wie continu op de buitenwereld gericht is, houdt het op lange termijn niet vol.
Nood aan een veilige thuis
Meer dan wie ook hebben hoogsensitieve kinderen nood aan een veilige en geborgen thuis. Dominante ouders houden geen rekening met de gevoelens van het kind, overbeschermende ouders belonen enkel gedrag dat overeenkomt met hun eigen verwachtingen. In beide gevallen krijgen kinderen de onuitgesproken boodschap dat er iets mis is met hen of met hun gevoelens. Ze besluiten hun gevoelens te onderdrukken en kruipen ‘in hun hoofd’ om niemand teleur te stellen en in het plaatje te passen. Zo worden ze de meest acceptabele versie van zichzelf: volgzaam maar zonder diepgang of genuanceerde emoties.
Op latere leeftijd neemt de ‘innerlijke criticus’ de rol van de ouders over. Die innerlijke stem vormt de echo van de waarden en normen van je omgeving. Wanneer je er te veel aandacht aan besteedt, kan hij onbeheersbaar worden en je overnemen. Je voelt dan een enorme druk om nog meer te presteren, je in te zetten voor anderen, door te gaan ondanks overprikkeling of jezelf weg te cijferen. De gedachte dat je niet goed genoeg bent, blijft je achtervolgen en kan leiden tot allerlei dwangmatigheden zoals zich uithongeren, extreem bewegen, braken, laxeren, nachtelijke vreetbuien...
Op zoek naar jezelf
Wanneer je beseft dat je innerlijke criticus niet voor je eigen waarden en normen staat, moet je op zoek naar jezelf. Wat zijn je eigen waarden en normen? Wat maakt jou gelukkig? Wat doe je graag? Waar was je als kind mee bezig? Welke gevoelens heb je aan de kant geschoven? Niet toevallig zijn HSP’s vaak te vinden in de sectoren welzijn, gezondheid of onderwijs. Ze willen er zijn voor anderen, helpen en coachen. Dat is hun kracht, maar tegelijk ook hun zwakte. In dergelijke beroepen word je geregeld overspoeld met emoties van anderen. Als je onvoldoende rust inbouwt, kan dat te veel worden. Wie continu op de buitenwereld gericht is, houdt het op lange termijn niet vol.
Erken de nood om te herstellen en duw je innerlijke criticus ver weg wanneer die je daarvoor veroordeelt. Ideaal is een baan waar je je eigen tempo kunt bepalen, waar een positieve werksfeer heerst en waarin je je creativiteit kwijt kan. Probeer in contact te blijven met je gevoel en je leven te richten op wat jij nodig hebt. Je bent goed genoeg zoals je bent. Accepteer en omarm je hoogsensitiviteit, wees jezelf! Jezelf zijn is ook oprecht zijn en je kwetsbaar durven opstellen. Wie zichzelf niet is, overleeft in plaats van te leven.
Je bent goed genoeg zoals je bent
Mensen die jouw gevoeligheid als zwakte zien, zijn mensen die zelf met maskers leven en die de confrontatie niet aankunnen. Wat je bij anderen veroordeelt of wat jou irriteert, zijn vaak je eigen onderdrukte gevoelens. Een aantal therapeuten zijn er ondertussen achter dat de behandeling van eetstoornissen geen zin heeft als hoogsensitiviteit niet wordt meegenomen in de behandeling. De sleutel tot genezing is zelfliefde. Als je weer van jezelf kan houden, wordt je lichaam je beste vriend en merk je vanzelf wat het nodig heeft… Dat is een lang en moeizaam proces van vallen en opstaan
Bronnen: ARON, E., Hoogsensitieve personen, Bruna, Amsterdam 2012 - FRANGIONE, C., 7 ways to nourish your highly sensitive body, internet, mei 2017 (https://christinafrangione.com/2017/05/15/ eating-when-hsp)
Informatief | Smet, H., De Cocon, jaargang 15, editie 89