Gehoord worden, een basisbehoefte
Als je hoogsensitief bent, zal je ongetwijfeld al te maken hebben gehad met onbegrip. Doordat het begrip hoogsensitiviteit nog niet zo lang geleden onder de aandacht is gekomen, kennen veel mensen het niet (genoeg).
Laat je echte ik zien en ga voor waardering in relaties
Vaak krijg je dat gevoel van onbegrip van kleins af aan mee doordat ouders en/of leerkrachten er geen kennis over hebben. Men weet dan ook niet goed hoe ermee om te gaan. Anderen denken dat je je aanstelt omdat je niet bent zoals zij. Daardoor ga je je als hoogsensitieve persoon niet gehoord voelen en pas je jezelf aan om er toch bij te horen. Net dat onbegrip en jezelf niet kunnen zijn, heeft veel gevolgen voor de HSP.
Waarom iedereen nood heeft aan erkenning en begrip
Gezien worden, begrip en waardering krijgen – het behoort tot onze basisbehoeftes. We zien het ook terugkomen in de motivatiepiramide. Volgens psycholoog Abraham Maslow komt de behoefte aan waardering na behoeften als eten en drinken, bestaanszekerheid en sociaal contact. Er speelt een volgorde van belangrijkheid in wie de erkenning geeft. In de eerste levensjaren zijn onze ouders de belangrijkste personen, daarom willen we van hen de meeste erkenning. Dankzij hen ontwikkelen we de eerste erkenning van gewenst zijn. Daarna willen we respectievelijk erkenning krijgen van broers, zussen en familie, dan van onze partner en dan van de buitenwereld. Je familie kies je niet, een partner of vrienden wel – en die mate van ‘vervangbaarheid’ speelt een rol in deze volgorde. Op de werkvloer zien we dat erkenning vaak belangrijker is dan geld. Een tekort aan waardering kan een belangrijke reden zijn om ontslag te nemen. Worden werknemers daarentegen regelmatig aangemoedigd en beloond, dan presteren ze beter en zijn ze meer betrokken.
Op de werkvloer zien we dat erkenning vaak belangrijker is dan geld. Een tekort aan waardering kan een belangrijke reden zijn om ontslag te nemen.
Erkenning krijgen heeft veel voordelen. Het werkt motiverend, brengt geluk en voldoening. Het daagt ons uit, kan verzoenend werken en laat ons meer oog hebben voor een ander. We staan namelijk meer open voor een ander als die ons verhaal aanhoort. Als HSP is erkenning krijgen niet gemakkelijk. We kunnen lang op zoek zijn naar wat er nu juist ‘mis’ is. Wanneer we eindelijk op de term hoogsensitiviteit botsen, kunnen dat net de puzzelstukken zijn die in elkaar vallen. Het kan de erkenning zijn dat je jezelf al die tijd niet hebt aangesteld. Maar het kan ook dat we als HSP onvoldoende erkenning krijgen doordat niet iedereen op de hoogte is van de kenmerken en eigenschappen van HSP’s. Of je wordt als HSP vreemd aangekeken of niet serieus genomen.
Geen erkenning krijgen brengt verschillende gevolgen met zich mee. Als we als kind te weinig erkenning hebben gekregen van onze ouders, kunnen we het gevoel krijgen tekort te schieten. En als ouders niet goed weten hoe ze met de emoties van hun kind moeten omgaan, zal jij dat als kind ook niet optimaal kunnen leren. Je gaat steeds op zoek naar erkenning in je leven omdat je die als kind niet hebt gekregen. Het kan een vicieuze cirkel worden zodat je het gevoel krijgt dat je er niet toe doet. Wanneer we ons als HSP niet gehoord voelen, missen we verbinding. We passen ons voortdurend aan omdat we bij de anderen willen horen. Groepsnormen op school en op het werk, zelfs verwachtingen opgelegd door de maatschappij, maken het ons niet gemakkelijk. Onze behoefte aan contact én jezelf willen zijn staan lijnrecht tegenover elkaar. Ondertussen raken we steeds verder van onze kern verwijderd en worden we ongelukkig. We lopen zelfs een hoger risico op burn-out, depressie, angsten en psychosomatische klachten. Doordat we ons steeds aanpassen, trekken we ook niet de ‘juiste’ mensen aan. Je doet je voor als iemand anders, waardoor je niet onder gelijkgestemden bent of net mensen aantrekt die misbruik van je willen maken. Wanneer je ongeremd jezelf durft zijn, zal je anderen aantrekken die op dezelfde golflengte zitten.
Erkenning geven is erkenning krijgen
Achter veel conflicten, kleine irritaties of onbegrip schuilt vaak een gebrek aan erkenning. Acties worden niet gezien of gewaardeerd door de andere. Je doet je best voor iemand anders, maar die ziet jouw inspanningen niet. Je geraakt gefrustreerd en spreekt je daarover uit. Op die manier kunnen conflicten ontstaan. Wanneer iemand gefrustreerd is, creëer je een vicieuze cirkel door op dezelfde manier te communiceren. Beter is om begripvol te reageren, dan krijg je dat gegarandeerd terug (onder het motto ‘je oogst wat je zaait’). Je krijgt namelijk het gevoel dat de andere naar je luistert. Maar erkenning geven is niet zo gemakkelijk: vaak moeten we een drempel over of denken we dat we onze eigen positie verzwakken. We stellen ons immers kwetsbaar op, en praten over gevoelens is niet voor iedereen even gemakkelijk. Maar bedenk dat het niet altijd groots hoeft te zijn: vaak gaat het om kleine dingen zoals iemands mening vragen of interesse tonen.
Hoe kunnen we nu best erkenning geven?
Zoals reeds vermeld, werkt erkenning in twee richtingen. Geef je erkenning aan een ander, dan krijg je erkenning terug. Maar ook voor de omgeving van een HSP kunnen onderstaande tips helpen. Als eerste is het belangrijk om oprecht te zijn. Als HSP hebben we daar weinig problemen mee, aangezien wij streven naar authenticiteit en echte connecties met anderen. Kies daarom iets bij de ander wat je waardeert of zelfs iets waar je naar opkijkt. We willen namelijk niet zomaar erkenning krijgen, we willen het verdienen en weten waarom.
Stop trying to fit in, when you were born to stand out.
Het kan ook helpen om specifiek te zijn tijdens het geven van de erkenning. Wees niet bang om in detail te gaan, en vertel over wat het met jou deed. Het gaat om acties die de ander doet en wat het met jou teweegbrengt, niet zozeer om karaktereigenschappen van de ander. Wacht niet te lang met het geven van de erkenning. Het effect is namelijk groter als je waardering kort volgt op de actie van de ander. Dat heeft een puur psychologisch effect, dat we ook zien terugkomen bij de opvoeding van kinderen of dieren. Belonen of straffen volgt direct na de gebeurtenis, en zo worden beide gekoppeld aan elkaar. Geef een persoonlijke touch aan jouw erkenning. Weet hoe de ander is, wat hem bezighoudt, waar hij van houdt. Vermijd gênante situaties zoals iets geven waar de ander eigenlijk niet van houdt. Wees ook creatief in verschillende manieren om je erkenning uit te drukken. Geef niet steeds dezelfde attentie of woorden die je iedere keer gebruikt. Denk ook eens out of the box. Wat dacht je van een creatief werk waarin je jouw waardering uit, een coronaproof uitstapje, chocolade of bloemen, ... Het hoeft ook niet altijd duur te zijn of geld te kosten, het gaat hem eigenlijk om de geste. Mijn persoonlijke tip als je graag creatief aan de slag gaat: experimenteer zeker eens met tekenen, schilderen of brushletteren.
Gouden inzichten om jezelf te waarderen
Stop met jezelf aan te passen omdat je schrik hebt om uit de toon te vallen. Door je eigen gedachten heb je een situatie gecreëerd waarin je niet jezelf bent. Bedenk dat je gedachten hebt, maar ze niet bent. Je bent de kapitein van je eigen schip, want jij creëert je gedachten. Leer ook onderscheid te maken tussen je eigen stem en die van anderen. Als je merkt dat je kritisch bent voor jezelf, is dat zeker niet jouw stem. Dan is je oordeel afhankelijk van de verwachtingen van anderen. Jouw echte stem heeft niets te maken met negativiteit, maar met liefde en zelfacceptatie. Dus vraag jezelf af: ‘Wat vind ik leuk, wat maakt me blij, verdrietig of kwaad?’ Onderzoek en erken je kwaliteiten en verlangens. Schrijf ze op en hang ze omhoog zodat je je ervan bewust wordt. Luister ook naar je lichaam, want als je ergens spanning voelt of lichamelijke klachten hebt, zit je op een of andere manier niet op het juiste pad. Maak daarom geregeld tijd om eens stil te staan bij hoe het met je gaat. Hoe meer je bij jezelf blijft en jezelf graag ziet, hoe meer liefde je aan anderen kan geven.
Er is niets mis met jou, wees je eigen unieke zelf!
Bronnen:
Blom, M., Gieles, J. (2021, 18 maart). ‘Gewoon’jezelf zijn. Psychologie magazine. https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/jezelf-zijn-2/
Gieles, J. (2020, 6 juli). Verlangen naar erkenning. Psychologie Magazine. https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/verlangennaar-erkenning
Informatief | Bogaerts, K., De Cocon, jaargang 17, editie 100