Het vlindertje achterna
De psychologische verslaving is de moeilijkste’, ik hoor het ze nog zeggen. Met ‘ze’ bedoel ik de vele mensen die ik sprak over hun verslaving, een verslaving waar ze nog niet mee afrekenden. Zo lijkt het inderdaad te zijn.
Allen Carr maakt in zijn boek ‘Stoppen met roken’ duidelijk dat elke roker dagelijks lange periodes van onthouding ervaart en dat zonder enig probleem. De drijvende kracht achter een verslaving is dus niet het nicotinegehalte in je bloed. Zelfs bij andere en sterkere middelen, zien we vaak hoe mensen, na een volledige lichamelijke ontwenning, teruggrijpen naar oude demonen. Wat zoeken ze dan precies?
Als mens worden we gedreven door twee fundamentele drijfveren. Enerzijds het opzoeken van positieve ervaringen en anderzijds (misschien zelfs sterker) het vermijden of ontvluchten van de negatieve. We zijn geprogrammeerd om pijn te vermijden en plezier op te zoeken. Marketeers weten als geen ander onze oerinstincten aan te spreken door de twee drijvende krachten steeds weer te verpakken in een ander verhaal. Gezien worden met bezwete oksels? Dat is pijnlijk. Een knuffel krijgen van je liefdevolle echtgenote terwijl je in een glanzende badkamer je gespierde bovenlichaam voorziet van een royale dosis antitransparant? Beter. En het werkt.
Gedreven door ons onderbewuste
Want we zijn niet op zoek naar een grote auto, tabaksrook, chips of droge oksels. We zijn op zoek naar de gevoelens die erbij horen. Wanneer een professioneel acteur een vertoning opvoert van al die juiste emoties, ontdekt ons onderbewuste algauw welke stap we onmiddellijk kunnen ondernemen om dichter bij die situatie te komen. Het onderbewuste vergeet niet snel. De volgende keer dat je in de supermarkt bent, probeer je misschien toch eens zo'n pakje chips. Want om de een of andere reden lijkt het je wel wat. Wie weet is het wel echt lekker. Voor een eurootje meer of minder kan je jezelf de kans van een ontdekking toch niet ontzeggen.
Hoewel je met je rationele verstand weet dat de chips van de Duitse supermarkt verderop best wel lekker zijn, ‘gun’ je jezelf dat specialleke. We zijn wel slim maar onze emoties vormen de drijvende kracht, zij bewegen ons (e-moties, snap je?). Zo blijven we steeds op zoek naar kansen om negatieve ervaringen te vermijden en positieve te beleven. Altijd, dag na dag.
De val van de verslaving
In onze zoektocht proberen we verschillende strategieën uit. Van sport, over studeren, tot alcohol en drugs. Naast onze levensweg liggen verschillende addertjes op de loer. ‘Verslavende middelen’ zijn een binnenweg. Wanneer we alcohol drinken ervaren we onmiddellijk het angst-reducerende effect. Wanneer we rommel vol vetten, zouten en suikers binnenkrijgen, weten onze hersenen dat we voedingsstoffen opnemen die ons in leven kunnen houden in tijden van schaarste. Door een grote hoeveelheid neurotransmitters (stoffen die je blij maken) af te geven, vertellen ze ons om dat meer te doen. Je brein zingt: ‘I'm loving it’
Dat is hoe de val van verslaving werkt. We hunkeren niet naar een product, maar naar positieve gevoelens. We zijn niet verslaafd aan de stoffen die we innemen, maar aan de reactie van ons lichaam op die stoffen.
Onze enige echte verslaving is het achterna lopen van positieve ervaringen. Wat drugs, alcohol, seks, hardrijden en gamen gemeenschappelijk hebben is dat ze allemaal ogenblikkelijk een zeer sterke beleving veroorzaken. Om dezelfde high te krijgen van sportieve of academische prestaties moet je je uren-, zelfs dagenlang uitsloven. De dingen waaraan we verslaafd geraken geven ons een instant positieve ervaring, zonder dat we ernaartoe moeten werken.
Die positieve ervaringen hebben we nodig om te overleven, hoe subtiel of kortstondig deze dan ook mogen zijn. Zonder positieve emoties wordt ons leven een hel. En we zijn overlevers. Dit is waarom mensen die veel lijden, veel gevoeliger zijn voor verslavingsproblematieken. Als je dagelijks leven te weinig positieve ervaringen kent, ga je op zoek naar manieren om die wel te beleven en als je geen uitweg ziet uit je situatie neem je een binnenweg.
We zijn niet verslaafd aan een middel maar aan het gevoel dat dat middel ons geeft. Je brein zingt: ‘I'm loving it’.
Is de illusie de vlinder van het leven?
Maar alles went. Alle verslavingen draaien uiteindelijk uit op een sisser. Je lichaam geraakt gewend aan de vreemde substantie (of situatie) en je hersenen stoppen met je gedrag te promoten. De eerste keren zijn altijd de leukste. We lopen de herinnering aan die eerste ervaringen achterna, terwijl ons brein is geëvolueerd. Dat is waarom zware gokkers zelden glimlachen in een casino. Het is niet leuk meer, het is veranderd, wij zijn veranderd. Toch lopen we steeds dezelfde illusie achterna,. Want de drive is sterk. Dit zijn immers de primitieve reflexen die ervoor zorgden dat we ons beschermden tegen de elementen en voedsel vergaren een prioriteit was.
Een verslaving is als een vlinder achterna lopen door een moeras. Je wordt gebeten door muggen en slangen. Je glijdt uit en je valt, maar krabbelt snel terug recht. Alles om dat mooie vlindertje te mogen vasthouden. Tot je uitgeput tegen de vlakte gaat en het vlindertje neerdwarrelt. Dan pas besef je: de magische vlinder was niet meer dan een papiertje, meegenomen door de wind.
5 TIPS VAN JEROEN OM JE VERSLAVING TE LIJF TE GAAN
- Luister naar jezelf, dit is niet hetzelfde als je zin doen
- Las voor elke zonde één zen- minuut in. Na een aantal weken zal je de stem van je lichaam beter herkennen
- Maak de rekening, want een verslaving breng steevast kosten met zich mee
- Vind jezelf opnieuw uit: wees de exroker, ex-drinker,… Beleef de nieuwe jij
- Voorspel de toekomst: leef zoals je het je visualiseert, leef het leven zo als jij het ziet
Dit zijn vijf makkelijk toepasbare tips die je kunnen helpen om jouw verslaving te overwinnen. Geef dus nooit op. Blijf manieren zoeken en ga niet bij de pakken neerzitten. Er zijn al duizenden mensen met zowat elke verslaving gestopt en die lijst wacht op jou om langer te worden. Blijf zoeken naar manieren en wees niet te trots om de hulp van anderen in te roepen om jou te ondersteunen. Je leven is meer waard dan je ego.
Sterkte, het leven is beter aan de overkant!
Getuigenis | Peeters, J., De Cocon, jaargang 6, editie 15