Werken als zelfstandige, de sprong in het onbekende
De redactie van De Cocon sprak met vier hoogsensitieve vrouwen, die de stap hebben gezet van een baan in loondienst naar werken als zelfstandige. Ze doorliepen elk hun eigen parcours met andere struikelblokken en risico’s. Toch zijn ze het allemaal roerend eens. Ze zouden de overstap opnieuw maken.
Herlinde werkt tegenwoordig als zelfstandig vertaler. Daarvoor had ze verschillende banen in het onderwijs en de dienstensector. Die functies waren vaak onder het niveau van haar diploma. Ze ondervond problemen door het slopende forensenverkeer. Daarnaast had ze slechte ervaringen met landschapsbureaus, rokende chefs en de ‘rotte appels’ op het werk.
Danielle is de oprichter van een centrum voor gebalanceerd leiderschap. Eerder was ze werkzaam als vertegenwoordiger. Ze had het gevoel dat ze zich te veel moest aanpassen aan een mannenwereld met andere normen en waarden en aan weinig inspirerende leidinggevenden. Ze vond dat er in de sector te weinig op lange termijn werd gedacht en dat er onvoldoende aandacht was voor emoties.
Vicky heeft nu een boekhoudkantoor. Ze werkte daarvoor 21 jaar lang in een familiebedrijf, dat werd opgericht door haar grootmoeder. Toen die firma door een Franse groep werd overgenomen, bleef zij er achter als enige familielid. Het bedrijf veranderde snel en ze had in die jaren erg uiteenlopende functies.
Ingrid adviseert vandaag mensen met een burn-out. Tevoren werkte ze als bedrijfsjurist in de zaak van haar vader. Ze had eerder al een tijdlang als zelfstandig advocaat gewerkt. Bij de dood van haar vader was zijn firma amper nog levensvatbaar. Na de liquidatie van het bedrijf ging ze een opleiding volgen als coach en vervolgens richtte ze samen met vier vennoten een eigen zaak op.
If it doesn't challenge you, It doesn't change you.
Waarom heb je de stap gezet naar zelfstandig ondernemerschap?
Herlinde: ‘Ik wilde weg van de spanningen en de conflicten op de werkvloer, die ik absorbeerde als een spons. Bovendien verlangde ik ook naar een baan op het niveau van mijn diploma, naar meer vrijheid en verantwoordelijkheid. Als zelfstandige hoefde ik ook niet meer elke dag met de trein naar het werk. Het hele proces heeft ongeveer een half jaar in beslag genomen’.
Danielle: ‘Ik begon fysieke klachten te krijgen. Alles samen heb ik er circa 2 jaar over gedaan om de stap naar zelfstandig ondernemerschap te zetten. Directe aanleiding was de geboorte van ons derde kind’.
Vicky: ‘Ik woonde met drie jonge kinderen in de omgeving van Brussel. Mijn man had een drukke carrière en was regelmatig in het buitenland. Mijn baan was erg interessant en gaf me veel voldoening, maar toen de hoofdzetel van het bedrijf verhuisde naar Kortrijk, werd de combinatie van werk en gezin erg zwaar. Voordat ik de stap zette, heb ik nog een tijdlang deeltijds gewerkt’.
Ingrid: ‘De omstandigheden hebben me ertoe gedwongen. Nadat ik eerst een jaar lang de arbeidsmarkt had verkend, besloot ik om opnieuw als zelfstandige aan de slag te gaan, zij het dit keer niet als vrij beroep, maar als bestuurder van een eigen bedrijf’.
Hoe reageerde je omgeving op die beslissing?
Herlinde: ‘Mijn partner was licht positief. Hij steunde mij op een afstand. Dat was vooral omdat ik toen in een latrelatie zat. De rest van mijn omgeving reageerde veeleer gematigd. Mijn vrienden steunden me meer dan mijn familie. Er was daar immers niemand zelfstandig en het bleef dus nogal ver van hun bed. Er was weliswaar ook niemand die me het idee uit mijn hoofd heeft gepraat’.
Danielle: ‘Zowel mijn partner als mijn omgeving reageerde gematigd op mijn beslissing’.
Vicky: ‘Mijn partner vond het prettig dat ik na vijf jaar niet of minder werken opnieuw brood op de plank bracht. Hij heeft me gesteund toen ik één jaar lang weer naar school ging. Tijdens mijn stage en mijn examens hielp hij ook meer in het huishouden. Bovendien heeft hij me ook praktisch geholpen op het vlak van informatica. Mijn overstap is geleidelijk verlopen, waardoor de rest van mijn omgeving zich langzaamaan mee heeft aangepast. Enerzijds stootte ik op veel onbegrip, omdat ik mijn ‘mooie loopbaan’ stopzette, maar anderzijds zijn bepaalde kennissen ook vanaf de eerste dag klant bij me geworden’.
Ingrid: ‘Mijn partner geeft me de vrijheid om te doen wat ik denk dat goed is. Hij heeft zelf een vaste benoeming en dat brengt rust in ons huishouden met drie kinderen. De rest van mijn omgeving keek ook niet echt op van mijn beslissing. Ik was tevoren immers een tijdlang advocaat geweest’.
Wat zijn de voor- en nadelen?
Herlinde: ‘Ik had vooral problemen met de financiële onzekerheid, maar ik had vooraf gespaard en ik heb aanvankelijk erg zuinig geleefd. Ook het sociale isolement is niet altijd vanzelfsprekend. Als perfectionist had ik in de beginperiode trouwens veel moeite met kritiek op mijn werk. Uiteindelijk hebben de hernieuwde vrijheid en mijn motivatie om te werken op het niveau van mijn diploma me over de streep getrokken. Intussen stijgt mijn inkomen jaar na jaar en ik ben bezig met zaken die me echt interesseren’.
Danielle: ‘Voor mij was het vooral lastig om alleen te werken. Als je deel uitmaakt van een groep, heb je immers altijd een klankbord. Bovendien is het soms gerieflijker, wanneer je een grotere structuur hebt om op terug te vallen. Mensen maken vaak ook misbruik van je eerlijkheid. Het is daarom belangrijk om je juridisch voldoende in te dekken. Anderzijds is het erg aangenaam om te kunnen werken op je eigen ritme. Op die manier kan ik nu iets zinvols doen met mijn talenten’.
Vicky: ‘Ik vond het in het begin vooral lastig om afhankelijk te worden van mijn partner. Het was ook niet eenvoudig om mijn statuut en mijn succesvolle carrière vaarwel te zeggen. Zo ben ik nog een tijdlang in contact gebleven met mijn vorige werkgever. Ze hebben mij bijvoorbeeld nog een werkaanbieding gedaan, voordat ik mijn definitieve keuze heb gemaakt. Doorslaggevend waren de nieuwe uitdaging en de hernieuwde energie. Het is ook erg aangenaam om je eigen baas te zijn’.
Ingrid: ‘Terug wennen aan het feit dat ik niet elke maand hetzelfde salaris verdien, was niet eenvoudig. Als zelfstandige moet je leren omgaan met de onzekerheid dat er goede en slechte maanden zijn. Het is daarom belangrijk een financiële buffer te hebben om de eerste twee jaar te overbruggen. Bovendien valt het niet altijd mee om een zaak verder uit te bouwen en om naamsbekendheid te verwerven. Maar het is ook mijn indruk dat het aantal ontslagen binnen bedrijven sinds de crisis aanzienlijk is gestegen. Een vaste betrekking is dus relatief geworden. Ik merk dat veel generatiegenoten de laan uit worden gestuurd en vervolgens dezelfde activiteit gaan uitoefenen op zelfstandige basis’.
Voel je je nu gelukkiger?
Herlinde: ‘Ja. Mijn partner werkt in de juridische sector en hij verdient dus nog altijd veel meer dan ik, maar ik ben toch trots op wat ik heb verwezenlijkt. Het is hard werken en ik heb minder vrije tijd, maar als ik in loondienst was gebleven, was ik intussen al lang kapot gegaan aan vermoeidheid, persoonlijke conflicten en slechte bazen’.
Danielle: ‘Er zijn nog steeds te weinig bedrijven waar wordt gewerkt aan inclusieve cultuur en waar er begrip is voor verschillende talenten. Er wordt nog te veel rekening gehouden met de grootste gemene deler, waardoor de minderheid wordt uitgesloten. Als zelfstandige kan ik volledig mijn eigen intuïtie volgen. Anderzijds leidt mijn drang naar perfectionisme ook soms tot uitputting’.
Vicky: ‘Ik werk nu iets langer dan een jaar als zelfstandige en ik vind het wat te vroeg om daar al over te oordelen. Maar ik ben in ieder geval blij met de nieuwe uitdaging en de grotere vrijheid’.
Ingrid: ‘Als HSP functioneer je anders op meerdere gebieden. Ik denk dat het statuut van zelfstandige daar voor een deel aan tegemoetkomt. Toch vind ik het moeilijk om een antwoord te geven op die vraag. Ik heb graag gewerkt als bediende en het was op financieel vlak stukken gerieflijker, maar op het gebied van autonomie is mijn huidige statuut natuurlijk beter. Ik denk dat het gewoon belangrijk is om iets nieuws te doen, als je je niet goed in je vel voelt. Werken als zelfstandige is dan één mogelijke optie’.
Interview | Deroubaix, Y., De Cocon, december 2016 (jaargang 11, editie 66)