Wetenschap en hokjesdenken
Een notitie bij het Wetenschappelijk Congres Hoogsensitiviteit (2015).
Hokjes, etiketten, labels, diagnoses, vakjes, … Het komt veel aan bod in de gesprekken over hoogsensitiviteit. Want hoogsensitieve personen, laat ons wel wezen, willen zich niet in één hokje laten steken. Sterker nog, ze passen niet in hokjes. Dus de naam HSP of hoogsensitief persoon horen ze vaak niet graag.
HSP Vlaanderen wil zeker niet aan hokjesdenken doen. Maar het kind moet een naam hebben en je moet ergens rond kunnen werken, vandaar HSP of hoogsensitief. Het mes snijdt langs twee kanten. De visie van HSP Vlaanderen behelst eerder: je leert jezelf kennen binnen de bepaalde beschreven eigenschappen en kenmerken, haalt eruit wat er werkbaar is voor jou en je gaat verder, stap voor stap. Of je het hoogsensitief wil noemen of iets anders, uiteindelijk maakt dat niet zoveel uit. Het kan echter een houvast en hulp bieden te weten wat er met je aan de hand is, als je het gevoel hebt dat je ‘anders’ bent. Het kan dus best zijn dat dat hokje of label, hoe je het ook wil noemen, voor jou heel belangrijk is en voor een ander niet. Dat is een individueel aanvoelen. Ik vind het dan ook belangrijk om dat aanvoelen van elk individu in zijn waarde te laten en niet in extremen te vervallen als ‘hokjes zijn slecht’ of ‘hokjes zijn noodzakelijk’.
Jezelf begrijpen
Op het congres op 12 mei 2015 waarschuwde professor Dirk Devroey, huisarts - terecht - om hoogsensitieve mensen nu toch niet in één of ander hokje te gaan stoppen of zichzelf in dat HSP-hokje te zetten. Susanna stelt : ‘Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik niet in één van de hokjes paste die er al zijn. Ik ervaarde het als een grote doos, met daarin kleine doosjes, waar de meeste andere mensen zich in bevonden. Ik stond daar buiten (en keek er naar). Ik werd er door mijn diverse omgevingen wel op gewezen dat ik beter af zou zijn in zo’n hokje en dat heeft voor vele - inwendige - conflicten gezorgd. Sinds ik weet dat ik een HSP ben, begrijp ik waarom dat zo was, maar geen haar op mijn hoofd denkt eraan om mezelf nu ergens in een hokje te gaan stoppen. Het etiket HSP hielp me gewoon mezelf beter te begrijpen, maar ik hoef het nergens op te plakken. Ik voel mij het best buiten de grote groep (letterlijk en figuurlijk), buiten de hokjes, eender welk hokje.’
HSP Vlaanderen wil zeker niet aan hokjesdenken doen, maar het kind moet een naam hebben
Wetenschappelijke test voor hoogsensitiviteit?
In een discussiegroep op LinkedIn rond HSP en werk werd onlangs de vraag onder coaches gesteld: ‘Word jij gelukkig van een nieuwe, wetenschappelijk verantwoorde HSP-test?’ Er werd door velen sceptisch naar het belang van een dergelijke nieuwe test gekeken. De antwoorden varieerden van coaches die het belang wel degelijk zagen, naar vele uitdrukkingen als ‘ik werk op mijn gevoel, ik ga af op mijn intuïtie’, alsook ‘dergelijke testen zijn niet nodig’ enzovoort. Ook hier kwam en bepaald hokjesdenken aan bod. Het gaat niet om voor of tegen, maar om wat er voor een bepaald individu (de cliënt) werkt.
Een nieuwe, wetenschappelijke vragenlijst zou er tevens voor moeten zorgen dat het HSP-zijn beter kan worden uitgefilterd. Met de bestaande vragenlijsten van Elaine Aron en anderen zijn nog teveel interpretaties mogelijk en zowel mensen met borderline, autisme, ADHD, etc... kunnen zich hierin eventueel herkennen. Een nieuwe gevalideerde vragenlijst zou dus meer uitsluiting moeten geven waardoor de aanpak van de cliënt gerichter kan gebeuren.
Om het extreem te stellen: iemand met borderline is niet zoveel gebaat met enkel en alleen een aanpak om beter te leren omgaan met hoogsensitiviteit. De kwaliteit van de hulpverlening hangt hier dus voor een groot deel mee samen. Voor de particulier kunnen de testen worden gebruikt als indicatie maar indien je zekerheid wenst over het al dan niet hoogsensitief zijn, dan is een bezoek aan een gespecialiseerd psychotherapeut of psycholoog zeker een aanrader en dit in combinatie met het doornemen van een aantal gespecialiseerde boeken zoals bijvoorbeeld Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt voor volwassenen (Elaine Aron) en Mijn Kind is hoogsensitief over kinderen (Ilse Van den Daele en Linda T’Kindt).
Houvast
Een ding is zeker, hoogsensitieve personen passen niet in hokjes en hebben er dan ook niet altijd baat bij om in hokjes gestopt te worden. Je kan het eerder zien als een accolade over verschillende hokjes heen. Je hoogsensitiviteit is immers ook maar één aspect van je persoonlijkheid. Veelal kan een hokje echter een houvast zijn, een verklaring bieden, een geruststelling zijn, … en ook dát mag er zijn.
Informatief | Van den Daele, I., De Cocon, jaargang 11, editie 63